Sinds 2019 is T&T in ontwikkeling, vanaf 2021 staat het op het lesrooster en sinds 2022 is Sophianum als enige Limburgse school onderdeel van het Bèta Challenge Programma (BCP). ‘Daar zijn we als school enorm trots op’, stelt Karlijn Maar. ‘Inmiddels volgen 130 leerlingen van mavo-1 en mavo-2 iedere week 6 lessen T&T en is de groep collega’s uitgebreid met een vijfde collega en een TOA. Momenteel werken we hard aan het programma van leerjaar 3.’
Zelfbewustzijn en zelfstandigheid
T&T is een op zichzelf staand vak, niet gekoppeld aan andere vakken of een samenstelling van meerdere vakken. Het komt voort uit het eigen ontwikkelde vak Onderzoek waarbij er projectmatig werd gewerkt aan vaardigheden in combinatie met het bedrijfsleven. Bij Bèta Challenge gaan leerlingen via levensechte opdrachten uit de praktijk aan de slag met oriëntatie op opleidingen en beroepen en de ontwikkeling van hun arbeidsmarktidentiteit. Ze zijn binnen en buiten de school actief bezig met actuele vraagstukken van bedrijven en instellingen uit alle sectoren. Kai Monsuwé: ‘Dit sluit aan bij de visie van onze school: onze leerlingen te vormen tot zelfbewuste, zelfstandige mensen, klaar voor de wereld van vandaag en van morgen. Onze missie is het creëren van een omgeving waarin we deze ambitie verwezenlijken om de leerlingen voor te bereiden op hun toekomst in het vervolgonderwijs. Vandaar dat de stap naar BCP voor ons een logische was.’
Leren van en met elkaar
Het Bèta Challenge programma gaat verder dan lesgeven op school en zoekt constant de verbinding met de samenleving. 40 BCP-scholen werken samen aan de ontwikkeling van het BCP-onderwijs, fungeren als elkaars sparringpartner en wisselen ervaringen uit over hoe zij het Bèta Challenge programma vormgeven in de lessen. Dat is voor het Sophianum de grootste meerwaarde: leren van en met elkaar.
Sophianum beschikt met ingang van schooljaar 2022-2023 over de BCP-licentie. De kern van de visie wordt gevormd doordat men elkaar en de leerlingen vanuit waardering tegemoet treedt. De langetermijndoelen voor T&T die de school stelt richten zich op:
o Het verduidelijken van het beeld van techniek en technologie in de breedste zin van het woord;
o De beroepsvoorbereiding in de doorstroming van vmbo naar vervolgopleidingen op mbo-niveau verbeteren;
o De doorstroom naar havo bevorderen;
o Leerlingen op praktische wijze gericht laten werken aan beroepsoriëntatie en beroepsbeelden.
Wat zijn de voordelen van BCP voor leerlingen, school en het onderwijs?
Kai: ‘Voor leerlingen is het ontwikkelen van 21e century skills van grote meerwaarde. Ze maken kennis met verschillende bedrijven en opleidingen (gekoppeld aan LOB), ze verbreden hun beeld van technologie en techniek en ze leren projectmatig werken. Ook krijgen leerlingen een duidelijker beeld van de werkvelden en de opleidingen die zij kunnen kiezen. Als school maken we deel uit van het BCP-netwerk waardoor kennisdeling met andere scholen, sparren met andere schoolleiders en het volgen van cursussen bijdraagt aan kwaliteitsbewaking. Voor het onderwijs in het algemeen geldt dat het vak T&T zorgt voor een betere aansluiting tussen het vmbo en het mbo.’
Hoe hebben jullie BCP geïmplementeerd?
Karlijn: ‘Tijdens de samenstelling van het team is voornamelijk gekeken naar de intrinsieke motivatie. Vanuit daar is een team samengesteld op basis van verschillende persoonlijkheden, vakgebieden en kwaliteiten. Dit maakt het geheel complementair. Het team is recentelijk uitgebreid en daarbij is specifiek gezocht naar een collega met een talenachtergrond. Daarnaast is er veel overleg met de vakcollega’s van O&O (Technasium). Binnen het mavo-team is T&T breed gedragen en vliegen we regelmatig collega’s in voor kennis binnen hun eigen vakgebied of interesses. We hebben twee coördinatoren aangesteld om de werkdruk te verdelen en het risico op uitval te beperken. Daarnaast is er sinds afgelopen januari een TOA aangesteld voor 0,6 fte. Kai wordt naast zijn taak als coördinator door STO ZL voor 0,1 fte gefinancierd om het praktijkgericht programma (PGP/onderdeel ‘Nieuwe Leerweg’) te implementeren en binnen het programma vorm te geven. Hij heeft de meeste taken en stuurt het team aan. Alle beleidsmatige onderdelen maakt hij in samenwerking met mij. Het vakinhoudelijke gedeelte gaat in samenwerking met de andere coördinator, Bart Rompelberg. Het schrijven van projecten en hierop reflecteren gebeurt door het hele team.’ Alle docenten die werkzaam zijn binnen T&T worden geschoold. De cursussen die BCP aanbiedt, worden door alle leden van de vakgroep T&T gevolgd. Hierdoor kunnen zij zich ontwikkelen en kwalitatief goede projecten schrijven. Naast de docenten staat een TOA. Hij wordt meegenomen in het denkproces, maar ondersteunt ook in praktische wijze bij de lessen. Karlijn: ‘Als leidinggevende heb ik professionalisering hoog in het vaandel staan en zie ik het als mijn taak te investeren in goede scholing zodat leerlingen bij T&T op de best mogelijk wijze onderwezen worden door hun vakdocenten. Momenteel wordt Sophianum verbouwd. De lessen T&T worden nu in een speciaal hiervoor aangepast (bestaand) lokaal gegeven. Na de verbouwing krijgt T&T een nieuwe ruimte, waar tevens een materiaalhok, een docentenwerkplek en genoeg opslagruimte voorhanden zijn.’
Omschrijf kort een project/praktijkvoorbeeld?
Kai: ’Bij een van de projecten maken leerlingen in opdracht van installatiebedrijf Hesi een tiny house, waarbij elk huisje een zonnepaneel krijgt. Hesi (hesi.eu/) is gespecialiseerd in zonnepanelen en warmtepompen. Voordat de leerlingen gaan bouwen maken ze kennis met elektriciteit aan de hand van twee practica, gaan ze met kleinere zonnepanelen naar buiten om de optimale invalshoek te meten en krijgen ze een demoproef over statische lading. De hele klas werkt samen aan één groot dorp. Binnen kleine wijken werken ze samen, maar ze moeten het grote geheel in gedachten houden. Bij het plaatsen van de zonnepanelen houden de leerlingen rekening met de zon en eventuele beperkende onderdelen zoals bomen of schoorstenen.
De leerlingen gaan ook op bedrijfsbezoek bij Hesi. Hierbij staat loopbaanoriëntatie centraal. De leerlingen komen in aanraking met zeven verschillende werkvelden waar ze vragen kunnen stellen aan de werknemers van elke afdeling. Daarnaast worden ze in de rol van een monteur geplaatst en gaan ze een aantal opstellingen bouwen. Bij deze opdracht werken de leerlingen aan de vaardigheden ‘kwaliteit leveren’ en ‘samenwerken en overleggen’.
De rol van Sterk Techniekonderwijs
Sterk Techniekonderwijs (STO) Zuid-Limburg speelt een grote rol in bovenstaand verhaal. Niet alleen wordt Kai Monsuwé vanuit STO gefaciliteerd om de Nieuwe Leerweg op te zetten, STO ondersteunt ook financieel als het gaat om de inrichting van het nieuwe T&T-lokaal of bij de aanschaf van materialen zoals 3D-printers. Regiocoördinator Maarten van Rijn van STO Zuid-Limburg heeft goed contact met de betrokkenen van Sophianum en houdt de lijntjes kort. Tevens voorziet STO in de behoefte aan een netwerk voor kennisdeling en verschaft informatie omtrent de ontwikkelingen van de Nieuwe Leerweg. De doorstroom PO-VO is in opstart en ook daarin gaat STO ZL ondersteunen.
Tot slot
In BCP geïnteresseerde scholen kunnen voor meer informatie terecht bij Karlijn Maar en/of Kai Mosuwé. Uiteraard is het mogelijk om ter plaatste bij Sophianum te gaan kijken (sophianum.nl / 043 4505310).